بررسی دمای CPU یکی از کارهایی است که هر کاربری باید به طور مداوم انجام دهد تا از آسیب دیدن به پردازنده جلوگیری کند. یکی از بهترین روش‌ها استفاده از برنامه‌های بررسی دمای سی پی یو است.
آیا دمای پردازنده لپ تاپ یا کامپیوتر شما بیش از حد بالا می‌رود؟ اگر سیستم شما به طور ناگهانی خاموش می‌شود یا اگر هنگام پردازش وظایف سنگین سرعت کامپیوتر پایین می‌آید، ممکن است مشکل از بالا رفتن بیش از اندازه حرارت سی پی یو باشد. بررسی دمای CPU بیشتر از همه زمانی اهمیت دارد که آن را اورکلاک کرده باشید؛ چرا که اگر بیش از حد به پردازنده فشار بیاورید ممکن است آن را از کار بیندازید.
متاسفانه امکان مشاهده دمای CPU در ویندوز 10 به صورت پیش‌فرض وجود ندارد و اگر بخواهید به بررسی دمای سی پی یو خود بپردازید باید دمای CPU در بایوس را پیدا کنید که برای کار ساده‌ای مثل مشاهده و نمایش دمای CPU کامپیوتر دردسرهای زیادی دارد. خوشبختانه چندین برنامه مختلف و رایگان در دسترس هستند که با کمک آن‌ها می‌توان به راحتی از درجه حرارت مهمترین قطعه کامپیوتر اطلاع پیدا کرد.
چگونه دمای سی پی یو را اندازه گیری کنیم؟ بهترین نرم افزارهای بررسی دمای CPU
بهترین نرم افزار برای بررسی دمای CPU کامپیوتر برنامه Core Temp است که از آن می‌توان برای مشاهده دمای سی پی یو در ویندوز 7 و 10 استفاده کرد. البته هنگام نصب آن باید حواستان جمع باشد؛ چرا که این برنامه مانند سایر برنامه‌های رایگان، هنگام نصب به صورت پیش‌فرض چندین برنامه اضافی دیگر را هم همراه با برنامه اصلی نصب می‌کند، مگر اینکه تیک مربوط به آن‌ها را پیش از شروع فرایند نصب برنامه بردارید.
زمانی که نصب برنامه به اتمام رسید Core Temp را باز کنید تا این برنامه امکان بررسی دمای CPU لپ تاپ را در اختیارتان قرار دهد. نحوه نمایش دمای CPU در این برنامه بسیار ساده و بدون زرق و برق اضافی است.
علاوه بر Core Temp، یکی دیگر از بهترین برنامه های بررسی دمای سی پی یو HWInfo است. این برنامه در حقیقت یک برنامه برای بررسی و مشاهده وضعیت تمام قطعات کامپیوتر است که با استفاده از آن می‌توانید به بررسی دمای قطعات کامپیوتر بپردازید.
برنامه CAM شرکت NZXT نیز از محبوب‌ترین و بهترین نرم افزارهای بررسی دمای سی پی یو نزد کاربران و به خصوص گیمرها به حساب می‌آید. رابط کاربری ساده و جذاب این برنامه یکی از بزرگترین نقاط قوت آن نسبت به سایر برنامه‌های بررسی دمای سی پی یو است. علاوه بر امکان بررسی دمای کارت گرافیک و پردازنده شما، به اطلاعات اضافی دیگری مثل سرعت کلاک، سرعت فن و همچنین میزان باری که در لحظه توسط قطعاتی مثل پردازنده و کارت گرافیک در حال پردازش است نیز دسترسی خواهید داشت.
افزون بر بررسی دمای پردازنده و کارت گرافیک، برنامه CAM دارای یک نشانگر فریم ریت برای نمایش فریم ریت در بازی‌ها و همچنین ابزارهایی برای اورکلاک سیستم است. این برنامه دارای نسخه موبایل نیز هست که با نصب آن بر روی گوشی می‌توانید زمانی که به سیستم دسترسی ندارید از وضعیت قطعات مختلف آن با خبر شوید.
برنامه‌هایی مثل Open Hardware Monitor و SpeedFan از دیگر برنامه‌هایی هستند که از دید کاربران در میان بهترین نرم افزارهای نمایش دمای CPU قرار می‌گیرند. به طور کلی برای نمایش دمای CPU کامپیوتر گزینه‌های زیادی در دسترستان قرار دارد، اما اگر به دنبال یک برنامه ساده می‌گردید که با کمک آن فقط بتوانید به نظارت بر دمای سی پی یو کامپیوتر خود بپردازید Core Temp بهترین انتخاب است.
نکته مهمی که در ارتباط با بررسی دمای لپ تاپ و کامپیوتر بوسیله این نرم افزارها باید به آن اشاره کنیم این است که در صورتی که از پردازنده‌های AMD مثل Ryzen 9 5900X استفاده می‌کنید ممکن است در برخی از این برنامه‌ها دو دمای متفاوت برای پردازنده نشان داده شود. در این حالت دمایی که تحت عنوان Tdie ذکر شده دمای اصلی پردازنده است. Tctl دمایی است که به فن و سیستم خنک‌کننده اطلاع داده می‌شود. این دما برای کنترل فن کاربرد دارد و معمولا بالاتر از دمای حقیقی پردازنده یعنی همان Tdie است.
بررسی دمای سی پی یو و اهمیت دانستن درجه حرارت پردازنده
حداکثر دمای هر پردازنده با پردازنده‌های دیگر متفاوت است. بیشتر برنامه‌هایی که وظیفه نشان دادن درجه حرارت سی پی یو در ویندوز را بر عهده دارند بالاترین دمایی که یک پردازنده می‌تواند تحمل کند را تحت عنوان Tj. Max نشان می‌دهند. اما اگر نتوانستید این مقدار را پیدا کنید می‌توانید به وبسایت شرکت سازنده پردازنده مراجعه کنید و در صفحه مشخصات مربوط به هر پردازنده این مقدار را مشاهده کنید. اینتل این مقدار را تحت عنوان TJUNCTION و AMD تحت عنوان Max Temps در وبسایت‌های خود نشان می‌دهند.
این دما دمای حداکثری است. یعنی دمایی که در آن پردازنده برای آن که دچار آسیب فیزیکی نشود به صورت خودکار خاموش می‌شود. اگر دمای یک پردازنده برای مدت طولانی و به طور مداوم در حالت حداکثری باشد در آینده دچار مشکل خواهد شد به همین دلیل است که کنترل دمای سی پی یو کامپیوتر اهمیت زیادی دارد.
| دما (سانتی گراد) | توضیحات |
|---|---|
| زیر 60 درجه | دمای ایده‌آل |
| بین 60 تا 70 درجه | همچنان دما در حد قابل قبولی است. اما اگر پس از مدتی از این حد بالاتر رفت، حتما گرد و خاک داخل کیس را تمیز کنید. |
| بین 70 تا 80 درجه | این دما تنها زمانی مناسب است که پردازنده را اورکلاک کرده باشید؛ در غیر این صورت حتما فن‌ها را بررسی کنید و علاوه بر این مطمئن شوید گرد و خاک مانع از گردش هوا داخل کیس نشده است. |
| بین 80 تا 90 درجه | این دما دمایی است که می‌تواند در دراز مدت به پردازنده آسیب بزند. مطمئن شوید فن‌ها به درستی کار می‌کنند و گرد و خاکی درون کیس وجود ندارد. اگر پردازنده را اورکلاک کرده‌اید تنظیمات و به خصوص میزان ولتاژ را تغییر دهید تا فشار کمتری به سی پی یو وارد شود. البته ممکن است دمای CPU هنگام بازی به زیر 80 نیز برسد که طبیعی است، اما نباید از 85 بالاتر برود. |
| بالای 90 درجه | دمای بالاتر از 90 در هر حالتی بسیار بالا است و می‌تواند آسیب جدی به پردازنده وارد کند. |
نحوه تنظیم دمای سی پی یو
اگر پردازنده شما به طور مداوم دمای بالایی را تجربه می‌کند می‌توانید با بررسی دما پردازنده سیستم و رعایت نکات زیر این مشکل را برطرف کنید.
اولین قدم برای کاهش و تنظیم دمای CPU تمیز کردن کیس است. در بیشتر مواقع دلیل بالا رفتن دمای پردازنده انباشته شدن گرد و خاک طی چندین سال در داخل کیس است که مانع از گردش هوا می‌شود. می‌توانید با استفاده از یک اسپری هوا، جارو و یا یک دستمال مرطوب گرد و خاک را از بین ببرید. البته باید این کار را با دقت و ظرافت زیادی انجام دهید تا به قطعات کامپیوتر آسیب وارد نشود. همچنین مطمئن شوید تمام فن‌ها به درستی کار می‌کنند و راه هیچکدام از دریچه‌های تهویه کیس بسته نشده است. در بسیاری از مواقع با انجام همین موارد مشکل برطرف می‌شود.
در غیر این صورت باید قدم‌های بیشتری بردارید. اگر چندین سال است از کامپیوتر استفاده می‌کنید ممکن است خمیر سیلیکون پردازنده که گرما را از سی پی یو به خنک‌کننده منتقل می‌کند خشک شده باشد. در این حالت می‌توانید با برداشتن خمیر قبلی و اضافه کردن خمیر جدید دمای پردازنده را به اندازه قابل توجهی کاهش دهید. در این مطلب می‌توانید با انواع خمیر سیلیکون موجود در بازار ایران و راهنمای خرید آن‌ها آشنا شوید.
اما اگر تمام این کارها فایده‌ای نداشت ممکن است سیستم خنک‌کننده شما توانایی کافی برای خنک کردن پردازنده را نداشته باشد. به خصوص اگر از یک فن استوک یا درجه چندم برای یک پردازنده رده بالا استفاده می‌کنید یا اگر پردازنده را اورکلاک کرده‌اید. در این حالت خرید یک خنک‌کننده مناسب می‌تواند مشکل شما را حل کند. البته برخی هم به دنبال نرم افزار کاهش دمای CPU هستند، اما این نرم افزارها در بهترین حالت می‌توانند به صورت موقتی دما را کاهش دهند؛ زیرا بالا رفتن دمای پردازنده به خصوص اگر اورکلاک نشده باشد بیشتر به دلایل فیزیکی مثل گرد و خاک و درست کار نکردن فن آن مربوط است.
با کمک گرفتن از بهترین نرم افزارهای بررسی دمای CPU که در این مطلب به آن‌ها اشاره کردیم می‌توانید در همه حال از دمای پردازنده با ارزش سیستم خود مطلع شوید و در صورتی که دما از حد معینی بالاتر رفت برای پایین آوردن آن اقدام کنید؛ چرا که در شرایط فعلی هرکسی قادر به خرید و جایگزینی پردازنده کامپیوتر خود نیست. به همین دلیل است که باید به بهترین نحو ممکن از پردازنده مراقبت کرد.
